اهمیت عزت نفس
وقتی به سالهای قبل خودم برمیگردم گاهی متحیر می شوم، تعجب می کنم که چه قدر عزت نفس پایینی داشتم . من “امیر اسماعیل زاده” در گذشته اعتماد به نفس پایین ، شکست و کلی اتفاق بد را تجربه کردم، اما هیچ کدام به اندازه عزت نفس پایین من را اذیت نکردند. به همین خاطر به شما پیشنهاد می کنم که تا انتهای این مقاله با من همراه باشید چون می خواهم راجع به عزت نفس و چند راهکار عالی برای بالا بردن آن صحبت کنم.
عزت نفس یعنی اینکه ما چه قدر خودمان را ارزشمند و مفید می بینیم . در واقع عزت نفس همان تصویر ذهنی است که ما هر لحظه از خودمان داریم، اگر این تصویر یک تصویر ارزشمند و مهم باشد برای ما همان را در زندگی به نمایش میگذاریم. برعکس این قضیه نیز صادق هست و تصویر نادرست ذهنی مساوی با زندگی پر از رنج و سختی .
عزت نفس را نمیشود با چیز دیگری مقایسه کرد. در طی دو سه سال اخیر در مورد روانشناسی موفقیت مطالعات زیادی انجام دادم و در بین تمام ارکان موفقیت عزت نفس جایگاه ویژه ای دارد. دلیل آن هم این هست که عزت نفس یک بازی کاملا درون فردی است، یعنی در واقع عزت نفس ربطی به دیگران ندارد و همین پیچیدگی آن را نشان می دهد. چون ممکن است ما موفق و حتی با اعتماد به نفس باشیم اما خبری از عزت نفس نباشد.
چرا عزت نفس ؟
اگر می خواهید مطلبی بخوانید یا کاری را انجام دهید اول از خود بپرسید چرا ؟ چون اگر ما برای انجام کاری دلیل داشته باشیم راهی برای انجام دادن آن پیدا می کنیم . در ادامه به چند دلیل ضرورت اعتماد به نفس اشاره می کنم .
۱ . عزت نفس لازمه خوشبختی است
اگر یک کلمه باشد که همه مردم یه جورایی به دنبال آن هستند، آن کلمه چیزی نیست جز خوشبختی . همه ما در زندگی به شیوه های مختلف و با انجام کارهای مختلف در پی خوشبختی هستیم، اما خوشبختی چه ربطی به عزت نفس دارد ؟
در ابتدای مقاله گفتیم که عزت نفس یک بازی درون فردی است . یعنی فقط خودمان هستیم که می توانیم عزت نفس مان را بالا ببریم . از طرفی خوشبختی نیز یک مفهوم درونی است، یعنی خوشبختی را نمی توان بیرون از خودمان پیدا کنیم . اگر می خواهیم خوشبختی را به معنای واقعی احساس کنیم باید با خودمان در صلح باشیم، باید خودمان عزیز و ارزشمند بدانیم و همچنین باید خودمان را دوست داشته باشیم .
تمام این ها وقتی به دست خواهد آمد که ما عزت نفس بالایی داشته باشیم. نمی شود ما خودمان را ارزشمند ندانیم و احساس خوشبختی داشته باشیم. بنابراین اگر می خواهیم در زندگی به خوشبختی دست یابیم یا نزدیک شویم باید عزت نفس خودمان را بالا ببریم، چون به هر میزان که عزت نفس ما بالاتر باشد به همان اندازه پذیرش خودمان و دیگران بیشتر و درنتیجه احساس خوشبختی بیشتری خواهیم داشت.
۲ . عزت نفس بالا مساوی با ارتباط بهتر
به جرات می توان گفت کیفیت ارتباطات ما در همه جنبه های زندگی ما تاثیرگذار است . به عبارت دیگر هرچه کیفیت ارتباطات ما بهتر باشد ما در جنبه های مختلف زندگی موفق تر خواهیم بود. از طرفی همه ما می دانیم که ارتباط موثر با دیگران متاثر از پذیرش هست، تا زمانی که ما خودمان را نپذیریم خبری از پذیرش دیگران نیست.
نمیشود آدم عاشق خودش نباشد و بتواند عاشق دیگران شود. نمیشود آدم خودش را ارزشمند نداند و دیگران را ارزشمند بداند . بنابراین اگر می خواهیم ارتباط بهتری با دیگران داشته باشیم باید باید عزت نفس خودمان را بالا ببریم .
۳ . عزت نفس، سپری در مقابل حرف دیگران
خیلی از ما یک دغدغه مشترک داریم . دغدغه مشترکی به اسم حرف مردم را چیکار کنیم. واقعیت این هست که در بیشتر اوقات وقتی می خواهیم کاری را انجام دهیم مردم به راحتی حرف می زنند، انتقاد می کنند، مسخره می کنند و به ما می خندند. واقعیت بعدی این هست که ما نمی توانیم جلو حرف زدن مردم را بگیریم، چون ما قدرت کنترل دیگران را نداریم. خب حالا راه چاره چیست ؟
عزت نفس سپری در مقابل حرف دیگران است. همان طور که یک مبارز نمی تواند جلو پرتاب تیر توسط دشمن را بگیرد ما هم نمی توانیم مانع حرف زدن مردم شویم . اما با سپری به اسم عزت نفس می توانیم از آسیب ها در امان باشیم . عزت نفس یعنی اینکه من خودم را ارزشمند می دانم پس مهم نیست که دیگران مسخره کنند. عزت نفس یعنی من ارزشمند هستم پس نگران انتقاد و حرف دیگران نیستم .
بنابراین اگر می خواهیم در مقابل حرف دیگران در امان بمانیم باید عزت نفس خودمان را بالا ببریم. اینجاست که ما خودمان را قبول داریم پس حرف دیگران نمی تواند ما را از مسیر خارج کند.
حالا چیکار کنیم که عزت نفس مان را بالاتر ببریم ؟
گفتیم که عزت نفس یعنی اینکه که ما خودمان را ارزشمند و عزیز بدانیم . بنابراین برای بالا بردن عزت نفس ما باید باید کارهایی را انجام دهیم که این حس را در ما ایجاد کند. همچنین باید از انجام یک سری کار ها خودداری کنیم، کارهایی که به عزت نفس ما لطمه می زنند .
در ادامه به ۳ راهکار عالی اشاره می کنیم.
۱ . دیدگاه صفر و صد ممنوع
یکی از آفت های عزت نفس دیدگاه صفر و صد است . متاسفانه این دیدگاه را خیلی از ما داریم . خیلی از ما فکر می کنیم اگر ما صد نباشیم مساوی با صفر هستیم . دیدگاه صفر و صد یعنی اینکه ما در مقایسه خودمان با دیگران خودمان را صفر و دیگران را صد در نظر بگیریم. این دیدگاه باعث دست کم گرفتن خودمان می شود و نتیجه این کار میشه اینکه ما خیلی وقت ها برای جبران دست به تخریب دیگران می زنیم .
راه حل این هست که ما قبول کنیم که ما انسان ها در هیچ ویژگی و خصوصیتی صفر و صد نیستیم، بلکه عددی ببین صفر و صد هستیم . این باعث میشه ما بپذیریم که در هر زمینه ای مقداری استعداد، توانایی و موهبت داریم . در نتیجه همین باعث احساس خودارزشمندی می شود و از طرفی جلو سعی و تلاش برای تخریب دیگران را می گیرد. ما زمانی که دیگران را صد نبینیم خیلی از استعداد و توانایی آن ها ناراحت نمی شویم.
پس اگر به دنبال عزت نفس هستیم باید دیدگاه صفر و صد را کنار بگذاریم و بدانیم که ما انسان ها در هیچ موردی صفر و صد نیستیم .
۲ . کنارگذاشتن مهرطلبی
مهر طلبی یا بیماری راضی کردن دیگران عاملی برای تخریب عزت نفس است. خیلی از ما درگیر این مشکل هستیم، یعنی مدام به دنبال این هستیم که دیگران را از خودمان راضی کنیم حتی به قیمت تخریب خودمان و این مشکل تا حدودی ریشه در کودکی ما دارد . ممکن است نتیجه محبت شرطی باشد یا اتفاقات تله دوران کودکی . در هر صورت باید بدانیم مهرطلبی عزت نفس ما را نابود می کند.
مهرطلبی از جمله مشکلات روانشاسی عمیق هست و خیلی وقت ها نیاز به مراجعه به روانکاو هست و در این مقاله نمی توانیم در این مورد صحبت کنیم . اما به شما قول میدهم که در مقاله های بعدی به این موضوع نیز خواهیم پرداخت . ما سعی می کنیم در یکی دو تا مقاله در حد امکان این مسئله را باز کنیم و به آن بپردازیم. فعلا در این حد بدانید که ما وظیفه نداریم همه را از خودمان راضی نگه داریم.
“پس با خط درشت بنویسیم من نیاز ندارم و وظیفه من نیست که همه را از خودم راضی نگه دارم”
۳ . نه گفتن را یاد بگیرید
عزت نفس ما زمانی بهتر می شود که بتوانیم در جای مناسب نه بگوییم . خیلی از ما به دلایلی از جمله خجالتی بودن ، ترس از از دست دادن و … نمی توانیم به راحتی نه بگوییم. این باعث می شود که گاهی تحت فشار قرار بگیریم .گاهی کارهایی را انجام دهیم که تمایلی به انجام دادن آن ها نداریم و این موضوع باعث خودخوری و تخریب خودمان می شود. نتیجه تمام این ها می شود این که عزت نفس ما پایین و پایین تر می آید.
نه گفتن مناسب و به جا البته به شیوه درست نه تنها باعث از دست دادن دیگران نمی شود، بلکه احترام و اعتبار ما را پیش دیگران بیشتر می کند. خواهشا در این مورد خیلی به بعضی حرف ها توجه نکنید. حرف هایی مثل اینکه رفیق باید این کار را انجام دهد، دوست باید پایه باشد و این نوع جملات، تمام این ها وقتی درست هستند که خودمان را فدا نکنیم . البته این موضوع با ایثار متفاوت است . باید به خاطر داشت که همیشه هم نباید نه گفت .
پس برای عزت نفس بالا باید نه گفتن درست را یاد بگیریم . نه گفتن در جای درست ، در موقعیت مناسب و به شیوه مناسب .
عزت نفس مانند خمیر مجسمه سازی است. مهم نیست که شما چه قدر تلاش کنید تا از خمیر یک مجسمه خوب بسازید، اگر خمیر خوب نباشد در آخر مجسمه شما خوب از آب در نمی آید .
شاد، موفق و با عزت باشید .
امیر اسماعیل زاده / فیزیوتراپیست ، نویسنده و سخنران توسعه فردی
بسیار آموزنده و کاربردی بود ، تشکر از استاد اسماعیل زاده
ممنون از توجه شما آقای ابراهیمی عزیز