اهرم رنج و لذت محرکی برای شروع و ادامه
اهرم رنج و لذت از جمله مواردی است که همه بارها از آن استفاده کردیم. کمی به گذشته فکر کنید، خواهید دید که بارها ازآن استفاده کردید. در واقع تمام رفتارهای شما از این نشات گرفته است. هرکاری که ما انجام می دهیم در واقع مربوط به یکی از دو مورد پایین میشه :
- فرار از یک رنج و ناراحتی
- رسیدن به یک لذت و خوشی
اهرم رنج و لذت در واقع محرک اصلی ما برای حرکت است. اما آنچه در این مقاله می خواهیم به آن اشاره کنیم استفاده از این اهرم است. یعنی ما به واسطه آن کارهای لازم برای موفقیت خودمان را انجام داده و از انجام دادن کارهایی که ما را از موفقیت دور می کنند پرهیز کنیم.
اهرم رنج و لذت چیست؟
اهرم رنج و لذت یعنی شرطی کردن کارهای لازم و ضروری برای موفقیت با لذتها و همچنین شرطی کردن رنج و ناراحتی با انجام ندادن کارها . این کار باعث میشود که ذهن ما ناراحتی را به انجام ندادن و خوشی را به انجام دادن کارها ربط دهد. این اتفاق باعث تسهیل در انجام دادن کارها می شود.
بیشتر افراد بارها در زندگی می خواهند ورزش کنند و تناسب اندام داشته باشند. اما چرا این اغلب افراد قادر به این کار نیستند؟ مگر آن ها تناسب اندام و سلامتی را نمیخواهند؟ مگر ورزش کردن این قدر سخته ؟ پاسخ به این سوالات خیلی راحته . ما می خواهیم ورزش کنیم، ورزش کردن هم زیاد سخت نیست. آن چیزی که مهم است ذهنیت و باوری است که در مورد ورزش کردن و تناسب اندام در ذهن ما شکل گرفته است.
اهرم رنج و لذت در مورد بالا خیلی تاثیرگذار است. ما به این خاطر نمی توانیم ورزش کردن را ادامه دهیم چونکه در ذهن خود آن را به رنج ربط داده ایم. شاید برای شما جالب باشد، اما هیمن الان به ورزش صبحگاهی فکر کنید. چه چیزی به ذهن شما میآید ؟ دست کشیدن از خواب شیرین، خسته شدن و اذیت شدن ، بوی عرق بدن و …. همان طور که میبینید در ذهن بیشتر ما چنین رابطه و تفسیری در مورد ورزش ایجاد شده است.
اهرم رنج و لذت کار خودش را انجام داده . به این شیوه که ما برای فرار از رنج های بالا به صورت ناخوداگاه از ورزش کردن دور می شویم. مثال بالا تنها نمونه ای از هزاران کاریست که به خاطر استفاده نادرست از اهرم رنج و لذت از انجام دادن آن ها عاجزیم.
بذارید یک مثال دیگر بزنم . همه ما میدانیم که یادگیری زبان انگلیسی چه قدر برایمان مفید است. سوال چرا خیلی از ما نمی توانیم این کار را انجام دهیم؟
اهرم رنج لذت این جا به این صورت عمل می کند که کارهای لازم برای یادگیری زبان را به رنج ربط می دهد. وقتی اسم یادگیری زبان می آید احتمالا یکی از این ها به ذهن شما می آید : پرداخت هزینه و پول ، وقت نداشتن برای تفریح و گفت و گو با دوستان، محدود شدن به علت شرکت در کلاس ها و…. همان طور که میبینید هیچ کدام از این ها خوشایند نیستند. در نتیجه ما ناخوداگاه از این کار ها دور میشویم.
اهرم رنج و لذت مطابق با عملکرد مغز ما انسان هاست. اصولا مغز ما به دنبال راحت ترین کارهاست. یعنی هر کاری که از نظر مغز سخت باشد و انرژی بیشتری بخواهد رد می شود. مغز ما به دنبال این است که با کمترین مصرف انرژی کارها را انجام دهد. کارهای سخت و رنج در مغز کارهای با انرژی بیشتر تفسیر می شوند. درنتیجه با وجود خواستن، باز نمیتوانیم آن را به سرانجام برسانیم.
چه طور از اهرم رنج و لذت استفاده کنیم ؟
اهرم رنج و لذت خیلی می تواند به ما کمک کند. برای این کار کافیه از آن به درستی استفاده کنیم و هرگاه خواستیم کاری را انجام دهیم از خودمان چند سوال خوب بپرسیم . سوالات قدرتمندی که به ما کمک می کنند و در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
سوال اول : اگر این کار را انجام ندهم چه رنج هایی خواهم کشید؟
تمام آن رنج هایی که در اثر انجام ندان آن کار ممکن است تجربه کنید را بنویسید. این باعث می شود که ذهن شما باور کند که انجام ندادن آن کار عامل رنج است. اگر بتوانید حتی این رنج ها را در ذهن خودتان تجسم کنید و به انجام ندادن ربط دهید خیلی می تواند به شما کمک کند . البته این کار با یک دفعه جواب نمی دهد، بلکه نیاز به تکرار داریم تا اهرم رنج و لذت را درست استفاده کنیم .
سوال دوم : اگر من این کار را انجام دهم چه لذت ها و خوشی هایی را به دست میارم ؟
حالا تمام آن لذت هایی را که با انجام دادن این کار به دست می آورید را بنویسید. سعی کنید وقت بذارید و تمام آن نتایجی را که میشه با انجام دادن این کار به دست آورد را بنویسید. اگر بتوانید آن کارها و نتایج را در ذهن خود تصور کنید خیلی بهتر است. این باعث میشود که ذهن شما بپذیرد که با انجام دادن آن کار قرار است لذت و خوشی عاید شما شود، در نتیجه شما را تشویق به انجام دادن آن خواهد کرد.
بذارید با یک مثال نحوه استفاده از این اهرم را توضیح دهم. فرض کنید شما میخواهید پس انداز و سرمایه گذاری کنید. بارها سعی کردید که کمی پس انداز داشته و با آن شروع به سرمایه گذاری کنید. اما هر بار نتوانستید و سریع و بدون مدیریت پول های خود را خرج کردید. من خودم این مشکل را داشتم و با وجود بیشتر شدن درآمد اما همچنان پس انداز و سرمایه گذاری نداشتم. در این مورد اهرم رنج و لذت خیلی به ما کمک می کند.
سوال سوم : اگر من پس انداز و سرمایه گذاری نکنم چه رنج هایی نصیبم می شود؟
- احتمالا مجبورم تا آخرین روز عمرم کار کنم حتی در پیری
- همیشه جیب من خالی خواهد بود
- فرصتهای مختلفی را از دست خواهم داد
- نمی توانم وسایل مورد نیاز خود را تامین کنم
- اعتبار زیادی بین مردم نخواهم داشت
- در مواقع ضروری باید از دیگران درخواست کمک کنم و این به عزت نفس من آسیب می زند
و…
این ها تنها چند مورد بودند . شما سعی کنید بدترین نتایج را بنویسید و هر چه قدر بتوانید انجام ندادن این کار را به سختی و رنج ربط دهید بهتر است، این به شما کمک کند که به راحتی از انجام ندادن آن ها نگذرید.
سوال چهارم : اگر من پس انداز و سرمایه گذاری کنم چه لذت و خوشی هایی را به دست میارم؟
- نگران آینده ام نخواهم بود
- لازم نیست تا آخر عمرم کار کنم
- می توانم به خانواده خودم و دیگران هم کمک کنم
- می توانم سراغ علاقه و آرزوهایم بروم
- می توانم بیشتر تفریح کنم و بیشتر سفر بروم
- احترام ، اعتبار و قدرت بیشتری خواهم داشت
و……
شما می توانید موارد بیشتری را نیز یادداشت کنید. هر لذت و خوشی که با سرمایهگذاری و پول بیشتر میتوانید داشته باشید. این کار خیلی در ذهنیت ما نسبت به انجام دادن آن کار تاثیرگذار است.
شاد، موفق و سربلند باشید .
امیر اسماعیل زاده / فیزیوتراپیست ، نویسنده و سخنران توسعه فردی